Hoe werkt de stoelgang?

De stoelgang en darmfunctie is gebaseerd op een complex samenspel.

De darm maakt deel uit van het spijsverteringsstelsel (het maagdarmstelsel of gastro-intestinale stelsel) en helpt het lichaam bij het opnemen van voedingsstoffen en vloeistoffen uit het voedsel dat we eten en drinken.

Het voedsel wordt door de verschillende delen van het spijsverteringskanaal verplaatst via golfachtige spiercontracties die peristaltiek worden genoemd. Stoelgang heeft meestal en duur tussen de 24 en 72 uur voordat het voedsel het einde van het spijsverteringsstelsel bereikt. Dit wordt “doorvoertijd” genoemd.

De dunne darm

Met een lengte van 4 tot 7 meter is de dunne darm het langste deel van het spijsverteringskanaal. De belangrijkste functies van de dunne darm in de stoelgang zijn het volledig verteren van voedsel en het absorberen van voedingsstoffen. De gemiddelde verblijfsduur van voedsel in de dunne darm is 7 tot 9 uur.¹

De dikke darm

De dikke darm (ook wel colon genoemd) is verbonden met de dunne darm en eindigt bij het rectum. De belangrijkste functie ervan is het absorberen van water en relevante voedingsstoffen uit fecale materie (ook wel feces, ontlasting of poep genoemd). Ongeveer 90 procent van het water in de dikke darm wordt opnieuw in het bloed opgenomen. Dit betekent dat er slechts ongeveer 300 milliliter vocht verloren gaat via de ontlasting.

De dikke darm is ongeveer 1,5 m lang en 6-8 cm breed. Het bestaat uit het caecum, colon ascendens, colon transversum, colon descendens en colon sigmoideum. Door darmperistaltiek wordt ontlasting in de richting van de anus bewogen. Het kan tussen de 12 en 48 uur duren voordat voedsel door de dikke darm is gekomen. Deze vertering heeft invloed op de stoelgang.

Naast de peristaltiek vinden er twee tot drie keer per dag “massabewegingen” (voortstuwingsbewegingen) van de ontlasting plaats. Deze massabewegingen verschuiven de ontlasting in de dikke darm naar het rectum. Dit vindt meestal plaats na het eten.¹

Het rectum en de anus

Het rectum is het laatste deel van de dikke darm. De opening van het rectum zit in de anus. Het is ongeveer 12 tot 15 centimeter lang en heeft een diameter van ca. 7-8 cm. Het dient als ontlastingsopslag en regelt de ontlasting en daarbij ook de stoelgang. De ontlasting kan hier 16 tot 20 uur opgeslagen worden.

Wanneer het rectum vol is, voelen de zenuwen deze volheid en geven dat door aan de hersenen. Dit kan een sein zijn van lucht, vloeibare of vaste ontlasting, en betekent dat het tijd is voor u om een toilet op te zoeken. Zodra u er klaar voor bent en op het toilet zit, geven de hersenen aan de anale sluitspieren door, via de zenuwen, dat ze zich moeten ontspannen. Als de spieren zich ontspannen, gaat de anus open en wordt het rectum geleegd.

De sluitspieren in het anale kanaal (anale sluitspier) zorgen voor continentie.

Er zijn twee belangrijke spieren:

de interne anale sluitspier werkt onwillekeurig
de externe anale sluitspier werkt willekeurig en kan verder worden samengetrokken door te knijpen

Andere spieren zijn ook belangrijk voor continentie, bijvoorbeeld de spieren van de bekkenbodem, die ook willekeurig samengetrokken kunnen worden.

De darmfunctie is gebaseerd op een complex samenspel van spier- en neurale structuren. Aandoeningen in een van deze componenten kunnen darmstoornis en ontlastingsstoornissen veroorzaken.

Bron referenties

1.Bowel Dysfunction A Comprehensive Guide for Healthcare Professionals, Chapter 2 by Brigitte Collins and Elissa Bradshaw, Springer International Publishing Switzerland 2016.